-
شنبه, ۲۹ آبان ۱۴۰۰، ۰۴:۲۶ ب.ظ
-
۴۴۲
بسم الله الرحمن الرحیم
مدت‌هاست عفت زنان و غیرت زنان در جنگ نرم مورد هجوم قرار گرفته است. در این یادداشت بنا دارم به دو مفهوم ناموس و غیرت بپردازم.
اول سراغ مفهوم ناموس می‌روم. چیزی که عامه از این مفهوم برداشت می‌کنند و این مدت هم مفصل روی آن مانور داده‌اند این است که وقتی می‌گوییم زن ناموس مرد است، یعنی زن جزء مایملک مرد است و مرد می‌تواند به‌عنوان مالک ، هرکاری خواست با او بکند. ازاین‌جهت در پی اثبات این هستند که زن ناموس مرد نیست!
اما حقیقت این مفهوم چیز دیگری است. ناموس مرد در لغت یعنی «صاحب سری که نسبت به باطن امر اطلاع دارد و به آنچه از دیگران پوشیده شده گمارده شده است.»[1] اما ناموس در اصطلاح، به زن، وطن، دین و عقیده گفته می‌شود. شاید ازاین‌جهت به زن ناموس گفته می‌شود که صاحب سرّ مرد است، یعنی وجود خود زن که برای شوهر محرم است و برای دیگران نامحرم؛ گوهری ارزشمند که باید از دستبرد بیگانه حفظ شود و هرکسی مجوز دسترسی به وجود او را نداشته باشد.
اما غیرت، واژه‌ای است که با مردانگی گره‌خورده. ولی کدام مردانگی؟ مردانگی فرعون صفت ظالمانه که زنان را به بردگی می‌کشد، یا مردانگی رشد دهنده که بستر و ابزار کمال را برای زن فراهم می‌کند؟ برداشت در عرف غلط ما و آن‌هایی که با این مفهوم مقابله می‌کنند، اولی است، ولی غیرت در بیان دین اسلام، دومی است. غیور یعنی مرد باغیرت، از «غیر زدایی» می‌آید یعنی مردی که بیگانه را به حریم خود راه نمی‌دهد؛ برعکس مرد دیوث، یعنی مردانی که غیر را به حریم خود/حریم همسر خود راه می‌دهند.
علاوه بر این توضیحات، علما معنای غیرت را با عبارات دیگری نیز توضیح داده‌اند. مرحوم نراقی در معنای غیرت گفته‌اند: «غیرت یعنی تلاش در نگهداری آنچه حفظش ضروری است.»[2] با این توضیح می‌توان گفت مرد غیور به دنبال حفظ و حراست از ناموس خود است.
در روایات ریشه غیرت شجاعت ذکرشده است.[3] طبیعی هم هست، مرد ترسو نمی‌تواند غیرت را به عرصه عمل آورد و در زندگی آن را به کار گیرد.
مرد غیور شجاع، حریم امن، آرام و بدون مزاحم را برای همسرش فراهم می‌کند تا بدون دغدغه‌های اضافی از فرصت‌های رشد خود استفاده کند و به کمال برسد. حریمی که در آن ظلم نیست، عوامل مزاحم نیست و زن می‌تواند در یک فضای آرام بدون مزاحم به کمال بندگی خودش برسد.
عامل حفظ عفت زن، غیرت مرد است. این جمله به این معناست که غیرت مردان زمینه و بستر مناسب را برای حفظ عفت و حیای زنان فراهم می‌کند و غیرت عامل بسیار مؤثری در حفظ حیای زن است.
و همچنین به این معنی نیست اگر مردی غیور بود، لزوما همسر یا دخترش باحیا خواهند شد.
بلکه این عبارت در مورد بیان یک قاعده کلی است؛ یعنی موضوع تقدم و اولویت پرداختن به مسئله‌ی غیرت مردان نسبت به مسئله‌ی حیا و عفت زنان است. موضوعی که دارای شواهد قرآنی و روایی است.
غیرت به جهت ایجابی، یعنی مرد به گونه‌ای نیازهای عاطفی، روانی و احتیاجات مادی همسر دختر خود را تأمین کند، که آن‌ها نیازمند غیر و فرد دیگری نباشند.
در روایات، مردی که نیازهای همسرش را تأمین نکند، به گونه‌ای که محتاج دیگران شود مذمت شده است.
از سوی دیگر مفهوم «غیرت» از جهت سلبی، یعنی حفاظت و مراقبت مرد از حریم زن و خانواده نسبت به تعدی، تجاوز، مزاحمت و آزار غیر است.
مقابل صفت غیرت، مفهوم دیاثت قرار دارد، یعنی مردی که غیر را به حریم زن راه می‌دهد که چنین مردی در روایات بسیار مذمت شده و مرد عتاب قرار گرفته است.
حالا ببینید هدف واقعی غیرت‌زدایی مردان توسط فمینیست‌ها در جامعه ما چیست!